Vergeten fruitrassen,

erfgoed uit vervlogen tijden

Hennie Rossel*

Agro-biocultureel Erfgoed dat zorgvuldig bewaard dient te worden

Interesse in een collectie oude rassen: zie onder “Collecties”

Ziekten en plagen vormen een serieuze bedreiging voor onze moderne fruitrassen. Voornamelijk vanwege de toepassingsmogelijkheid van bestrijdingsmiddelen werd er in het verleden in veredelingsprogramma’s nog weinig prioriteit gehecht aan doelgerichte keuze van kruisingsouders, met name wat resistentie-eigenschappen tegen ziekten betreft. Dit is de afgelopen jaren vanwege een zich sterk ontwikkelende bewustwording van de negatieve effecten van de toepassing van ziektebestrijdingsmiddelen inmiddels wel veranderd. Meer en meer dringt het bewustzijn door dat veredeling op resistentie tegen ziekten en plagen een meer logische weg is om te volgen. In veel oude fruitrassen blijken natuurlijke resistentie-eigenschappen voor te komen waar nuttig gebruik van kan worden gemaakt in toekomstige veredelingsprogramma’s.

Door nog zoveel mogelijk oude rassen op te sporen en in collecties te bewaren, kunnen we ons dus op natuurlijke wijze tegen veel schadelijke ziekten en plagen wapenen. Ze kunnen ons een effectief en natuurvriendelijk alternatief bieden voor chemische bestrijding van ziekten en plagen. Ze kunnen dus van groot belang zijn voor het behoud van deze gewassen op lange termijn.

Daarnaast zouden dergelijke oude-rassen-collecties ook van onschatbare waarde kunnen blijken te zijn bij het ontwikkelen van nieuwe rassen die beter aangepast zijn aan ons veranderende klimaat.

Dat er toch nog zo veel verschillende oude fruitrassen bewaard zijn gebleven, is vooral te danken aan enkele liefhebbers die zich hier de afgelopen decennia belangeloos voor hebben ingezet. Deze vaak sterk gemotiveerde hobby-fruittelers waren gelukkig al in een vroeg stadium doordringen van de noodzaak van het behoud van oude fruitrassen. Zij zagen in dat al die bijzondere rassen door de snelle modernisering van de fruitteelt vanaf de Tweede Wereldoorlog in hoog tempo verloren dreigden te gaan.
Voor hen speelde in eerste instantie vooral het belang van het behoud van dat culturele erfgoed een rol dat is vertegenwoordigd in deze oude fruitrassen. Zij vertegenwoordigen, zoals men dat ook wel noemt, (agro-)biocultureel erfgoed.

Niet alleen de verzamelde rassen zelf, maar ook de soms slechts  mondeling overgeleverde kennis daarvan, is van grote waarde voor wie na ons komen. Veel oude rassen stammen namelijk al uit de oudheid, zijn vaak streekgebonden en niet, of slechts heel summier, beschreven.
In goed gedocumenteerde oude-rassen-collecties blijft dus ook veel unieke en onvervangbare kennis van dergelijke rassen bewaard.

* Lid van het Nederlands Fruit Netwerk (NFN),  de Noordelijke Pomologische Vereniging (NPV), het Kenniscentrum Vrienden van het Oude Fruit, en de Fruitgroep Achterhoek.  Samenwerkend met  gelijkgerichte personen  in binnen- en buitenland waarmee wij de interesse in, en kennis van oude, vergeten fruitrassen delen en uitwisselen.