Vergeten fruitrassen,

erfgoed uit lang vervlogen tijden

Hennie Rossel*

 

Vergeten fruitrassen: cultureel erfgoed dat zorgvuldig bewaard dient te worden

Ziekten en plagen vormen een serieuze bedreiging voor onze moderne fruitrassen. Omdat het mogelijk was deze met specifieke en minder specifieke middelen te bestrijden werd er in veredelingsprogramma’s nog weinig prioriteit gegeven aan doelgerichte keuze van kruisingsouders, vooral wat resistentie-eigenschappen tegen ziekten en plagen betrof. Dit is de afgelopen jaren vanwege een grotere bewustwording van de negatieve effecten van de toepassing van diverse chemische bestrijdingsmiddelen wel veranderd. Het bewustzijn groeit dat veredeling en selectie gericht op resistentie tegen ziekten en plagen een toekomstbestendige en dus veel logischer weg is om te volgen. Veel oude, (bijna) vergeten fruitrassen blijken unieke eigenschappen tegen ziekten en plagen te bezitten. Dat kan heel belangrijk zijn bij de ontwikkeling van nieuwe rassen.

Schadelijke ziekten en plagen

Door nog bestaande oude rassen op te sporen en in collecties te bewaren kunnen we ons op natuurlijke wijze tegen veel schadelijke ziekten en plagen wapenen. Ze kunnen ons, naast natuurlijke bestrijding middels specifieke parasieten en predatoren, en andere ziekten- en plaagonderdrukkende organismen, een effectief en natuurvriendelijk alternatief bieden voor chemische bestrijding. Ze kunnen van groot belang blijken te zijn voor de uiteindelijke overleving van deze gewassen op lange termijn.

Daarnaast zijn deze oude rassen in de toekomst mogelijk van onschatbare waarde voor het ontwikkelen van rassen die beter aangepast zijn aan de veranderende klimatologische omstandigheden.

Het belang van hobby-fruittelers voor vergeten fruitrassen

Dat er nog onverwacht veel oude fruitrassen bewaard zijn gebleven is vooral te danken aan liefhebbers die zich hier de afgelopen decennia belangeloos en met veel passie voor hebben ingezet. Deze vaak sterk gemotiveerde hobby-fruittelers waren al vroeg doordrongen van het belang en zelfs de noodzaak van het behoud van oude fruitrassen. Waar de daarvoor aangestelde en ter zake bevoegde overheden het grotendeels hadden laten afweten, zagen zij in dat die grote diversiteit aan oude, bijzondere rassen door de snelle modernisering van de fruitteelt vanaf de Tweede Wereldoorlog in hoog tempo verloren dreigde te gaan. Het was ook vooral voor hen dat het belang van het behoud van dat culturele erfgoed dat is vertegenwoordigd in deze oude fruitrassen een overwegende rol speelde.

Maar niet alleen de verzamelde oude, grotendeels vergeten rassen zelf, ook de vaak slechts mondeling overgeleverde kennis ervan, is van grote waarde voor wie na ons komen. Veel oude rassen, maar in ieder geval hun voorlopers, stammen waarschijnlijk al uit de grijze oudheid. Ze zijn vaak streekgebonden, of slechts incidenteel in een bepaalde landstreek blijven bestaan. Vooral de streekgebonden rassen zijn vaak niet, of slechts zeer summier beschreven. In goed gedocumenteerde oude-rassencollecties blijft dus ook veel unieke en onvervangbare kennis van dergelijke rassen bewaard.

 

Interesse in onze oude, bijzondere fruitrassen? Raadpleeg dan de informatie onder ‘Collecties’ op onze website.

 

*Lid van de Noordelijke Pomologische Vereniging (NPV), het Nederlands Fruit Netwerk (NFN), het Kenniscentrum Vrienden van het Oude Fruit, en het informele verband van liefhebbers van oude fruitrassen binnen de Fruitgroep Achterhoek. Daarnaast onderhouden we contacten met diverse personen en organisaties in binnen- en buitenland waarmee wij de interesse in, en kennis van oude fruitrassen delen en uitwisselen.